ยาเม็ดคุมกำเนิด

ยาเม็ดคุมกำเนิดเป็นวิธีคุมกำเนิดชั่วคราวโดยการใช้ฮอร์โมน มีสองแบบคือยาเม็ดแบบฮอร์โมนรวม และยาเม็ดแบบฮอร์โมนเดี่ยว เป็นวิธีที่หลายๆคนรู้จักคุ้นเคยเนื่องจากใช้ง่าย สะดวก สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยา ยาเม็ดทั้งสองแบบเป็นวิธีการคุมกำเนิดที่ประสิทธิภาพดี คือสามารถป้องกันการตั้งครรภ์ได้ถึง 93% ยาเม็ดจะต้องทานสม่ำเสมอทุกวันอย่างตรงเวลาถึงจะสามารถออกฤทธิ์ป้องกันการตั้งครรภ์ได้ดี

ยาเม็ดคุมกำเนิดมีแบบใดบ้าง?

ยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวมประกอบด้วยฮอร์โมนสองตัว คือ เอสโตรเจน และ โปรเจสติน ซึ่งทำงานร่วมกันเพื่อคุมกำเนิด ตัวอย่างชื่อยาคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวมเช่น Yasmin, Yaz, Marvelon, Mercilon, Minidoz, Anna, Diane, Belara, Zoely ระหว่างทานยาจะมีประจำเดือนมาตามรอบของยา ส่วนประกอบของเอสโตรเจนทำให้เลือดที่ออกกระปริดกระปรอยระหว่างรอบเดือนจะเกิดขึ้นน้อยมากและลดสิวและความมันของผิวได้ และลดภาวะอารมณ์แกว่งก่อนรอบประจำเดือนหรือ PMS ได้ อย่างไรก็ตาม ยาที่มีส่วนประกอบของเอสโตรเจนมีข้อห้ามใช้ในผู้ที่สูบบุหรี่ ผู้ที่มีภาวะปวดหัวไมเกรน ผู้ที่โรคประจำตัวเป็นมะเร็งเต้านม โรคตับ หรือโรคถุงน้ำดี และลิ่มเลือดอุดตัน และอาจมีปฏิกิริยาต่อยาโรคประจำตัวบางตัว ในคนที่ไม่มีโรคประจำตัวสามารถใช้ยาได้อย่างปลอดภัย

ยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนเดี่ยว ประกอบด้วยโปรเจสตินอย่างเดียว ตัวอย่างชื่อยาคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนเดี่ยวเช่น Cerazette, Exluton, Slinda ระหว่างที่ยาคุมแบบฮอร์โมนเดี่ยวประจำเดือนจะขาดจากกลไกการคุมกำเนิดของยา ยกเว้น Slinda ซึ่งจะมีประจำเดือนมาตามรอบยา ระหว่างทานยาอาจมีเลือดออกกระปริดกระปรอยได้ซึ่งเป็นผลข้างเคียงของยาที่ไม่อันตรายและไม่มีผลต่อสุขภาพระยะยาว เนื่องจากยาคุมแบบฮอร์โมนเดี่ยวไม่มีส่วนประกอบของเอสโตรเจนจึงสามารถใช้ได้ในผู้ที่มีภาวะปวดหัวไมเกรน สูบบุหรี่ และเคยเป็นลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ อย่างไรก็ตามควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยาหากคุณมีโรคประจำตัว ในคนที่ไม่มีโรคประจำตัวสามารถใช้ยาได้อย่างปลอดภัย

ยาทั้งสองชนิดมีผล

ลดปริมาณประจำเดือน จึงนำไปใช้รักษาภาวะประจำเดือนมามาก หรือโลหิตจางจากประจำเดือนมามาก
ลดอาการปวดประจำเดือน
สามารถใช้เพื่อรักษาภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเข้ากล้ามเนื้อมดลูกหรือมดลูกโต
สามารถใช้รักษาภาวะ PCOS
เมื่อต้องการมีลูก หลังหยุดยาแล้วไข่จะเริ่มตกภายใน 1-3 เดือนและกลับไปตั้งครรภ์ได้ตามสภาพร่างกายเดิม

ผู้ใดเหมาะกับการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด?

ต้องการคุมกำเนิดระยะสั้น เช่น น้อยกว่า 1 ปี
หาซื้อยาจากร้านขายยาได้
สามารถทานยาสม่ำเสมอได้โดยไม่ลืม
มีปัญหาสิว ขนขึ้นเยอะ หรือปัญหาอารมณ์ผิดปกติช่วงก่อนมีประจำเดือน (PMDD) (แบบฮอร์โมนรวม)
ผู้ที่ให้นมบุตร หรือผู้ป่วยหลังคลอด (แบบฮอร์โมนเดี่ยว)

ผู้ใดไม่ควรใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด?

ผู้ที่ห้ามใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด

ผู้ป่วยที่เสี่ยงภาวะลิ่มเลือดอุดตัน
มะเร็งตับ โรคตับรุนแรง
เคยมีหลอดเลือดหัวใจตีบตัน หรือหลอดเลือดสมองตีบตัน อัมพฤกษ์ อัมพาต
มะเร็งเต้านม มะเร็งโพรงมดลูก
สูบบุหรี่และอายุมากกว่า 35 ปี (สามารถใช้แบบฮอร์โมนเดี่ยวได้)
หลังคลอดบุตร 6 สัปดาห์ (สามารถใช้แบบฮอร์โมนเดี่ยวได้)
ไม่ควรใช้ในผู้ที่มีภาวะไมเกรน เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง หรือสูบบุหรี่ เนื่องจากเพิ่มความเสี่ยงเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจตีบตัน หลอดเลือดสมองตีบตัน และอัมพฤกษ์อัมพาต หรือมีโรคประจำตัวอื่นๆที่มียาทานประจำ (หากมีโรคประจำตัวแนะนำปรึกษาแพทย์เพื่อคุมกำเนิด)
หากคุณมีโรคประจำตัวหรือมียาทานประจำ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา

วิธีการใช้ยา

สามารถเริ่มทานยาวันไหนก็ได้ หากเริ่มใน 5 วันแรกของการมีรอบประจำเดือนจะออกฤทธิ์คุมกำเนิดได้ทันที หากเริ่มทานยาในวันอื่นๆยาจะเริ่มออกฤทธิ์คุมกำเนิดหลังทานยาไปแล้ว 7 วัน จึงควรใช้ถุงยางเพื่อคุมกำเนิดใน 7 วันแรกหลังเริ่มทานยา ในผู้ที่เคยใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นๆเช่น ฝังยาหรือฉีดยา สามารถเปลี่ยนเป็นยาเม็ดทานได้เลยโดยยาจะออกฤทธิ์คุมกำเนิดทันที

การรับประทานยาจะต้องทานตรงเวลาทุกวัน จึงควรเลือกช่วงเวลาที่จะไม่ลืม หากลืมทานยา 1 วันให้รีบทานยาทันทีที่นึกได้ แต่ประสิทธิภาพการคุมกำเนิดจะลดลงเล็กน้อย หากทานไม่สม่ำเสมอจะไม่สามารถคุมกำเนิดได้และอาจมีเลือดออกกระปริดกระปรอยได้ ในช่วงที่มีภาวะท้องเสีย อาเจียน หรืออาหารเป็นพิษจะทำให้ประสิทธิภาพของยาลดลง

ยาเม็ดคุมกำเนิดฮอร์โมนรวมมีหลายชนิด

แบบ 24/4 - มีทั้งหมด 28 เม็ด มีเม็ดฮอร์โมน 24 เม็ดและเม็ดไม่มีฮอร์โมน 4 เม็ด ประจำเดือนจะมาในช่วงที่ทานเม็ดไม่มีฮอร์โมน
แบบ 21/7 - มีทั้งหมด 28 เม็ด มีเม็ดฮอร์โมน 21 เม็ดและเม็ดไม่มีฮอร์โมน 7 เม็ด ประจำเดือนจะมาในช่วงที่ทานเม็ดไม่มีฮอร์โมน
แบบ 21 เม็ด - มีเม็ดฮอร์โมนทั้งหมด 21 เม็ด เมื่อทานหมดแผงแล้วเว้น 7 วันให้ประจำเดือนมาแล้วทานแผงใหม่ต่อ

ส่วนยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนเดี่ยวจะมีสองแบบ

มีแบบ 28 เม็ดคือเม็ดฮอร์โมนทุกเม็ดทานทุกวันติดต่อกัน เมื่อหมดแล้วทานแผงใหม่ต่อเลย
แบบ 24/4 มีทั้งหมด 28 เม็ด มีเม็ดฮอร์โมน 24 เม็ดและเม็ดไม่มีฮอร์โมน 4 เม็ด ประจำเดือนจะมาในช่วงที่ทานเม็ดไม่มีฮอร์โมน

ผลข้างเคียง:

ยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวม - ในบางคนอาจคลื่นไส้ คัดตึงเต้านมได้
ยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวม - ในบางรายอาจเกิดเลือดออกไม่ตรงรอบเดือนได้